(On)zichtbaarheid

19 augustus 2019 - Cape Town, Zuid-Afrika

"Please ma'am, listen to me, don't let me feel invisible..." Boem. Au. De woorden van een bloedmooie, jonge vrouw die ik in Kaapstad op straat ontmoet, treffen me recht in mijn hart. She's got me. Big time. De tranen springen in mijn ogen en we kijken elkaar aan. Zij, die niet onzichtbaar wil zijn, en ik, die op hetzelfde moment niets liever wil dan dat.

Want inderdaad, ik probeerde langs haar heen te kijken. Omdat ik moe was na een lange dag, een dag vol indrukken. Door gesprekken met Steven, de gids die ons in de 'Castle of Good Hope' vertelde over de niet zo fraaie geschiedenis van kolonisatie; met gids Joe, die zijn persoonlijke verhaal deelde over het wegvagen van District Six, de wijk waar hij opgroeide en die onder het apartheidsregime plaats moest maken voor bebouwing door blanken; en met verkoopster Sandrine, waar ik later in dit verhaal op terugkom.

Dus ja, het was een dag met mooie momenten, maar ook hele confronterende. Niet in de laatste plaats omdat je tussendoor ook rondloopt in een prachtige, maar tegeliik rauwe stad, waar alles heftiger is dan we nu in Europa gewend zijn: beelden, geuren, verhalen. Overal in deze stad zitten en liggen mensen die het beter willen hebben, maar die op dit moment op straat proberen te overleven. Je ziet het, je ruikt het en je regelmatig hoor je het ook: "Please, can you give me some money?".

Als mensen ons op straat om geld vragen, geven we dat in principe niet. Of beter gezegd: uit principe. Dat deed ik al niet toen ik als student in Amsterdam woonde, omdat je wel wist waar het aan uitgegeven zou worden. Maar ook toen al zei ik: "Als mensen me om eten vragen omdat ze honger hebben, dan koop ik het voor ze." Het grote verschil met toen is dat het in die tijd ongeveer één keer per maand voorkwam, en negen van de tien keer draaide het er in de supermarkt op uit dat het toch liever een blik bier moest worden dan een brood. Haha, tot zover de echte honger. Hier is het anders. Zoals bij Lloyd, voor wie we een paar dagen geleden eten kochten omdat zijn persoonlijke verhaal ons raakte en hij echt behoefte had aan voedsel. En nu dus, bij deze vrouw met haar prachtige ogen, die niet onzichtbaar wil zijn.

"Please, listen, I don't ask for money, I just want to be seen". En wat heeft ze gelijk. Wat moet het verschrikkelijk zijn om in deze situatie te belanden en ook nog eens genegeerd te worden door bijna iedereen die je tegenkomt. Ook al weet ik heus dat wij het verschil niet kunnen maken, ik ben alweer halverwege richting de winkel.
Onderweg maak ik een praatje en vraag haar hoe ze hier is terechtgekomen. Echt antwoord krijg ik niet. Ze komt uit Knysna en wil niets liever dan terug naar huis, met haar dochter, van wie ze me een foto laat zien. Eenmaal in de winkel reken ik haar levensmiddelen af. Want dat zijn het: middelen om te leven. Letterlijk. Pas als we elkaar met betraande ogen omhelzen voel ik hoe mager ze is. Tja, je kunt niet iedereen helpen, maar als je het dan doet, dan in ieder geval met wat oprechte aandacht en compassie.

Dan bedenk ik me hoe lastig het me lijkt om hier te wonen en elke dag geconfronteerd te worden met mensen die het zo moeilijk hebben. Bij mij staat het namelijk op mijn voorhoofd: ik wil je helpen! Zou ik hiermee om kunnen gaan? Ik denk het niet. En aan de andere kant: ook met hele kleine dingen kun je wellicht een heel klein verschilletje maken voor iemand. En als veel mensen zo'n klein beetje doen...

Nog even terug naar Sandrine, met wie ik eerder op de dag een mooi gesprek had in haar winkeltje, in zo'n vreselijke hal met souvenirs, uitgestald in van die kleine hokjes, volgepropt met prullen. Zij bedankte me voor mijn aandacht en gaf me een mooi compliment: "It's all in your eyes, you make real contact". Het compliment gold natuurlijk net zo goed voor haar, want voor contact heb je toch echt elkaar nodig. Wat een bijzondere vrouw ook weer, deze Sandrine, die grote ogen opzette toen ik - voor het gemak - zei dat ik tekstschrijver ben. (Ik bedoel: strategisch communicatieadviseur, hoe leg je dát hier uit?). Ze keek me aan: "Nooooo... I suppose you be a teacher, a psychologist or an advisor. You gotta work with people, not only text!" Dat was mijn moment om grote ogen op te zetten, want precies de vakgebieden die ze noemde hebben mijn grootste interesse. En toen moest het leukste nog komen: Sandrine loopt naar mijn altijd geduldige echtgenoot toe (die zichzelf plus de portomonnee zoals altijd - heel verstandig - enigszins afzijdig houdt in dit soort situaties) en vraagt wat hij doet 'for a living'. De geduldige zegt alleen maar: "You tell me, what do you think?" Ze bekijkt hem één keer van top tot teen en zegt vervolgens: "Hmmmm, police officer!" Spot on. Wàààt...hoe dan?! Ik gier het uit, tot grote ontsteltenis van mijn puberzoons: "Ssssst mam!" Maar dit is toch werkelijk bizar? Deze geweldige vrouw, die hier - zoals ze zelf zegt - staat te verpieteren in een winkeltje op 'n soort bazaar, omdat ze uit Mozambique komt en daardoor weinig andere kansen heeft in dit land en deze stad. Laat staan dat ze haar vak als leerkracht kan uitoefenen. Deze vrouw... en alweer heb ik natte ogen.

Compassie tonen, dat is alles wat ik op dat moment kan. En dus doe. Ik vertel haar wat ik haar gun. En dan wordt het stil. We kijken elkaar aan en geven elkaar een knuffel. Wat een power en wat een talent. Wat zou het mooi zijn als het erkend zou worden. En wat zou het mooi zijn als deze bijzondere ontmoeting leidt tot meer dan inspiratie voor mij alléén. Vandaar dat ik het hier graag wilde vertellen; opdat het ook jou iets mag brengen. Dank voor je aandacht.

PS.
Eén ding is zeker; Sandrine's verkooptalent is erkend. Door mij persoonlijk. Want uiteráárd heb ik wel weer iets gekocht wat ik eigenlijk niet echt nodig had. En uiteráárd voor veel te veel geld. Ook dit is natuurlijk een druppel op de welbekende gloeiende plaat, maar iets anders kan ik op dat moment helaas niet betekenen.

5 Reacties

  1. Linda:
    28 september 2019
    Volgens mij is compassie een hele mooie eigenschap ... dat siert
  2. Ger & Irma:
    29 september 2019
    Hester, wat heb jij me net kippenvel bezorgt, gelezen met emotie
    Prachtig, echt waar 🌸
  3. Ageeth:
    29 september 2019
    Een heel mooi verhaal, van een hele mooie vrouw!
  4. Marieke:
    29 september 2019
    Prachtig, Hester!
  5. Rene reitzema:
    5 oktober 2019
    Mensen zichtbaar maken doe je door ze te zien, letterlijk in de ogen te kijken met aandacht. Mooi verhaal heb je daar in zuid Afrika gemaakt!